UZ Leuven: eerste op maat gemaakte 3D-oogprothese

Oogartsen van UZ Leuven vervaardigden als eersten een oogprothese op basis van een driedimensionale afdruk van de oogholte.  Traditioneel meet men de oogholte met een malafdruk. Met een CBCT-scan (cone beam computed tomography) en software voor 3D-printing kon nu een model gemaakt worden zonder mal. 

Een ocularist maakt normaal gezien een afgietsel van de oogholte met alginaat om het volume en de vorm van de oogholte te bepalen. Die afdruk nemen is voor de patiënt onaangenaam. Het zorgt voor druk op de weke weefsels, waardoor het prothese-ontwerp uit een lange reeks stappen van meten, aanpassen en bijwerken bestaat. Oogartsen van UZ Leuven maakten nu een oogprothese op basis van een 3D-print van de oogholte van een 68-jarige man. Ze konden hiervoor rekenen op de knowhow van collega-specialisten maxillofaciale heelkunde die 3D-printing al standaard gebruiken voor heelkundige ingrepen. Met cone beam computed tomography (CBCT), een CT-scan met heel lage straling, en 3D-software maakte een ingenieur een 3D-voorstelling van de oogholte die werd geprint. Met dat ontwerp kon de ocularist een prothese aanpassen op maat van de patiënt. Een vormafdruk maken van de oogholte was niet meer nodig.

Toekomst

Bedoeling is om op termijn nog verder te gaan en het oog rechtstreeks te printen in kunststof, zoals men vandaag al voor tandprotheses doet. Prof. dr. Ilse Mombaerts (foto), specialist oogkaschirurgie in UZ Leuven: “Een rechtstreeks 3D-geprinte oogprothese zagen we enkele jaren geleden al in Engeland, maar enkel in standaardformaat. Een standaardprothese is kwalitatief niet goed genoeg om dag in dag uit te dragen. Een oogprothese op maat rechtstreeks printen is technisch nog niet mogelijk. We hopen die stap uiteindelijk ook te kunnen zetten.” De CBCT-scan zal in de nabije toekomst vervangen worden door stralingsvrije technieken, die vandaag al in de tandheelkunde gebruikt worden.

Enige voltijdse ocularist in België

De job van ocularist is zeldzaam: elk land heeft maar een paar specialisten en er bestaat geen opleiding. Een ocularist moet heel precies zijn, maar ook artistiek: de keuze van het oogwit, het ontwerp van de handgeschilderde iris en het aanvoelen van het oog moeten identiek zijn aan het andere oog van de patiënt. Voor de kleine bloedvaatjes gebruikt een ocularist minuscule draadjes rode katoen die hij in de prothese verwerkt. In België zijn een aantal privépraktijken voor ocularisten, maar UZ Leuven is het enige universitaire ziekenhuis dat voltijds een ocularist in huis heeft. 

Prof. dr. Ilse Mombaerts: “Dat is een luxe voor onze patiënten, want communicatie is erg belangrijk bij het ontwerp van hun nieuwe oog. De chirurgen die hen opereerden kunnen rechtstreeks overleggen met de ocularist die het kunstoog ontwerpt.”  Een oogprothese is van kunststof of van glas en beweegt indirect mee met de oogspieren die in de oogkas zitten.

Het UZ Leuven maakt 70 tot 100 oogprothesen per jaar. Bij gemiddeld twee patiënten per maand moet het oog verwijderd worden. Wegens het artisanale handwerk kost een oogprothese 1.300 euro, wat de patiënt grotendeels terugbetaald krijgt. De nieuwe 3D-techniek verhoogt de kostprijs niet omdat het ziekenhuis de CBCT, de software, en de 3D-printer al in huis heeft.

U wil op dit artikel reageren ?

Toegang tot alle functionaliteiten is gereserveerd voor professionele zorgverleners.

Indien u een professionele zorgverlener bent, dient u zich aan te melden of u gratis te registreren om volledige toegang te krijgen tot deze inhoud.
Bent u journalist of wenst u ons te informeren, schrijf ons dan op redactie@rmnet.be.