Een nieuwe studie van 3 ziekenfondsen en PAQS (Franstalige organisatie die de kwaliteit en veiligheid in de zorg checkt) wijst uit dat ongeveer één patiënt op de zes, of 15,8%, vindt dat hij/zij een ongewenst voorval heeft meegemaakt in het ziekenhuis.
De studie werd in januari 2024 gepubliceerd op basis van de resultaten van een vragenlijst die werd ontwikkeld door de OESO en voor het eerst in België werd voorgelegd aan patiënten die waren opgenomen in Franstalige algemene ziekenhuizen. De studie werd uitgevoerd door drie mutualiteiten (Mutualités chrétiennes, Solidaris en Mutualités libres) met de steun van het Platform voor Permanente Verbetering van de Kwaliteit van de Zorg en de Patiëntveiligheid (PAQS).

Naast wat patiënten rapporteren qua resultaten over hun gezondheidstoestand, de outcome (PROM's) en als hun perceptie van hun ervaring van de zorg (PREM's), breekt er een nieuw instrument door in de ziekenhuisgezondheidszorg, op de grens tussen de twee vorige: de PRIM's  (Patient-Reported Incident Measures).

Met "ongewenst incident" bedoelen de auteurs van de vragenlijst een ervaring " die onvoorzien optreedt tijdens het zorgproces en die de patiënt schade heeft berokkend of (nog) zou kunnen berokkenen", zonder de ernst van het incident te beoordelen. Het kan gaan om medicatiefouten, zorginfecties, identificatiefouten, fouten bij chirurgische ingrepen, vallen of decubitus. 

Zorgwekkend

Iets meer dan twee derde hiervan kan als zorgwekkend worden beschouwd: 26% betreft niet-naleving van klinische processen/procedures, 20% medicatiefouten, 12% ongevallen met de patiënt (inclusief vallen) en 11% infecties.

Wie heeft het ongewenste voorval vastgesteld en hoe is het behandeld? In verreweg de meeste gevallen (76%) was het de patiënt zelf die het voorval opmerkte. In 19% van de gevallen werd het ongewenst voorval gemeld door iemand van het ziekenhuispersoneel en in 4,5% van de gevallen door een familielid van de patiënt. Wanneer de ongewenste gebeurtenis werd waargenomen door de patiënt of een familielid, gaf 89% van de respondenten∙aan dat zij dat vervolgens meldden aan een medewerker van het ziekenhuis.

Het beheer van het ongewenst voorval zelf liet bij de respondenten gemengde gevoelens na: 43,7% van hen vond dat het ongewenst voorval goed was gemanaged door het ziekenhuis, 42,5% vond van niet.

Als de behandeling van het ongewenst voorval positief was, benadrukten de respondenten het feit dat het ziekenhuispersoneel uitleg gaf (33%), zich verontschuldigde (15%) en steun bood (5,2%).

Als de ongewenste gebeurtenis niet volgens de wensen van de patiënt werd behandeld, waren de meest genoemde redenen dat het ziekenhuispersoneel geen uitleg gaf (24%), zich niet verontschuldigde (15%), geen steun bood (9%).

Wat betreft follow-up en zorgcontinuïteit zodra de patiënt weer thuis is, vond 85% tot 89% van de patiênten dat ze geheel of gedeeltelijk waren geïnformeerd over deze verschillende aspecten. Toch zijn er nog steeds bijna 15% van de respondenten die vinden dat ze niet echt of helemaal geen informatie hebben gekregen over de in te nemen medicatie. Bovendien verlaat 14,7% het ziekenhuis met een ongemakkelijk gevoel, wat neerkomt op ongeveer één persoon op zeven.

De auteurs van het onderzoek vinden dan ook dat er zeker ruimte is voor verbetering. Dit type patiëntenenquête kan worden gebruikt om relevante informatie over ongewenste voorvallen te verzamelen, naast andere informatiebronnen. De online enquête ontving 2.372 reacties, maar slechts 1.099 correct ingevulde vragenlijsten konden in aanmerking worden genomen.

Een vergelijking van de resultaten voor Franstalig België met die voor andere landen - uitgevoerd door de OESO - levert niet veel op: van een vijftiental landen zijn Belgische patiënten het meest geneigd om te 'klagen'.  Het is evenwel belangrijk om voorzichtig te blijven, want het is niet eenvoudig om vergelijkingen te maken tussen landen, zelfs niet op basis van vergelijkbare vragen.