Studie: operatiekwartier is als apenrots

Primatoloog Frans de Waal onderzocht in drie Amerikaanse ziekenhuizen op verzoek van een Amerikaanse anesthesist de gelijkenissen tussen het gedrag van mensapen en het gedrag in een operatiekamer. Er waren er verrassend veel. Met ook consequenties voor de gezondheid van de patiënt.

"De machtsstrijd tussen mensapen lijkt veel op wat er gebeurt in operatiekamers: hoe meer mannen, hoe groter de kans op conflicten. Die kunnen zo hoog oplopen dat de patiënt erdoor in gevaar komt", luidt zijn stelling. "De operatiekamer lijkt op een apenrots: hoe meer mannen, hoe groter de kans op conflicten."

Hoe meer mannen in het OK, des te minder vaak er wordt samengewerkt, analyseert hij.  Het aantal conflicten spoort met de man-vrouwverhouding in het medische team. De conclusies zijn van belang voor de veiligheid van patiënten.

Ethogram

Met zijn team maakte De Waal een zogenaamd ethogram: een lijst met alle gedragingen die een dier kan vertonen, aangepast voor het OK: van de uitwisseling van professionele info, motiverende opmerkingen en ongeduld, tot schelden, lachen, roddelen, flirten en dansen aan toe (er staat vaak muziek op in OK’s). 200 operaties werden geobserveerd, 6.348 sociale interacties ingedeeld in drie groepen:

  • samenwerking, 
  • conflict,
  • geen van beide.

Bij ruim 2% van de operaties was sprake van een ernstig conflict (woede-uitbarstingen, gooien met instrumenten). Dergelijke situaties zijn potentieel schadelijk voor patiënt én personeel.

Alfadieren

In hun studie die in vakblad PNAS verscheen, stellen de onderzoekers overeenkomsten vast tussen het gedrag van het medisch team in operatiekamers en de competitie in groepen primaten, waar alfadieren status verwerven en hun positie handhaven met als belangrijkste rivalen dieren van hun eigen sekse. Als het team gemengd was, dus de chirurg een man en de meerderheid van het team vrouw of andersom, dan werd er significant vaker samengewerkt en waren er minder conflicten. De Waal: ‘Dat zien we ook bij apen, de alfamannetjes maken zich vooral zorgen over hun status jegens andere mannen en de alfavrouwtjes richten zich op de andere vrouwen.’

Conflicten werden in tweederde van de gevallen aangezwengeld door de chirurg en richtten zich meestal op collega’s lager in de hiërarchie. Verpleegkundigen waren het vaakst het doelwit.

Lees ook : "Zowel alfamannetjes als alfavrouwtjes in OK"

>Follow us on @SpecialistKrant

Follow us on @SpecialistKrant

U wil op dit artikel reageren ?

Toegang tot alle functionaliteiten is gereserveerd voor professionele zorgverleners.

Indien u een professionele zorgverlener bent, dient u zich aan te melden of u gratis te registreren om volledige toegang te krijgen tot deze inhoud.
Bent u journalist of wenst u ons te informeren, schrijf ons dan op redactie@rmnet.be.

Laatste reacties

  • Bart DE TROYER

    11 juli 2018

    Ik kan prof dr Paul Sergeant bijtreden. Ik was er zelfs regelmatig getuige van als chirurg in opleiding toen ik bij hem in de zaal stond. Een voorbeeld van hoffelijkheid en referentie voor jonge chirurgen.

    B. De Troyer

  • Patrick WOUTERS

    11 juli 2018

    Ik vraag me af wat de bedoeling van onderstaand "wetenschappelijk artikel" kan zijn: patiënten angst inboezemen?
    Er zijn inderdaad collega's die er niet in slagen onder de enorme stress die een operatie met zich meebrengt ook nog hoffelijk en respectvol te blijven. Maar er is een ruime meerderheid die daar wonderwel steeds in slaagt. Klassebakken zijn dat.
    Ik vermoed dat de heer De Waal dergelijke uitzonderlijke eigenschap nog niet heeft aangetroffen in zijn "studiecohort". Met de nieuwe generaties chirurgen zien we die groep trouwens elk jaar nog aangroeien.
    Spijtig van die enkele rotte appels - die zijn er, toegegeven. We gebruiken inderdaad ook het woord "brulaap" als we er mee te maken krijgen. Maar zulke exemplaren moeten vandaag steeds vaker de duimen leggen voor de sterke teams (anesthesisten, verpleegkundigen, jonge artsen in opleiding) waarmee ze werken en die mee waken over elke patiënt die het operatiekwartier binnenkomt. Dus wees gerust: die enkelingen (trouwens op welke werkplek vind je die nu niet?) vallen in het moderne operatiekwartier eerder vroeg dan laat door -en uit- de mand.
    Tous Ensemble voor Veiligheid en Kwaliteit

  • Paul SERGEANT

    11 juli 2018

    Wat een wetenschappelijke onzin!
    Lees de verhalen van de operatiezalen in WO1 WO2 Korea en Vietnam.
    Zelfs in de sexistische videos van MASH steunt het operatiezaal werk van elke dag en elke nacht op een ultiem respect voor de inzet van kuisploeg, chirurg, anesthesist en verpleegkundige.
    Natuurlijk lopen er alfa males rond maar dat is in elk beroep zo, net als er alfa females zijn.
    Ik werkte 40 jaar in operatiezalen en heb er wonderen gezien door de samenwerking van teams.