Van de 13 voorziene Vlaamse ziekenhuisnetwerken zijn er 12 erkend en om dat ene resterende erkenningsnummer wordt nog gestreden door twee groepen. Enerzijds zijn er de Oostendse ziekenhuizen die uit het netwerk met AZ Sint-Jan Brugge stappen, anderzijds Jan Yperman/AZ West die samen een netwerk willen vormen. De problemen werden nog eens scherp gesteld op een recente studiedag van Ahlec (Antwerp Health Law and Ethics Chair).

Op de studiedag raakte bekend dat nog vier à vijf ziekenhuisnetwerken de stap niet gezet hebben tot de indiening van een zorgstrategisch plan. Acht netwerken deden dat wel of bereiden het volop voor en het is aan de minister om over hun plan te beslissen. 

Wat de strijd om het ene overgebleven erkenningsnummer voor een Vlaams ziekenhuisnetwerkt betreft: die heeft enerzijds te maken met het onder spanning staande KOM-netwerk (1) en anderzijds met de uitstap van het Jan Ypermanziekenhuis uit het Triaz-netwerk en de beweging naar AZ West dat tot voor kort ook tot KOM behoorde.

KOM

Zoals al enige tijd bekend, wil men in Oostende de twee plaatselijke ziekenhuizen, AZ Damiaan en Serruys, hergroeperen in het KOM-netwerk. AZ Damiaan zat in het KOM-netwerk, Serruys leek ingepast te worden in het netwerk van AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV. Intussen vloeide heel wat water naar de zee en Serruys schoof blijkbaar mee van Brugge terug naar het eigen Oostende. In zoverre dat op 6 maart 2023 de oprichtingsakte voor vzw-ziekenhuisvereniging AZ Oostende officieel ondertekend werd, " een nieuwe mijlpaal in het voorbereidingstraject naar 1 november 2023", de eenmaking van het ziekenhuis AZ Oostende. Vanuit Oostende had men de intentie om het Mare-netwerk op te richten (AZ West, AZ Damiaan en AZ Zeno).

Maar begin juli vorig jaar raakte bekend dat na een paleisrevolutie in AZ West, Jan Yperman (Ieper) en AZ West gaan voor een eigen ziekenhuisnetwerk: Westhoek. Intussen had het Ieperse ziekenhuis zich losgeweekt uit het TriAZ-netwerk waarvan ook AZ Delta Roeselare en het Sint-Andriesziekenhuis Tielt deel uitmaakten.

Kunt u nog volgen? Feit blijft dat er nu dus door diverse partijen gestreden wordt om dat ene erkenningsnummer voor het laatste Vlaamse ziekenhuisnetwerk. Overigens bepaalt de wetgeving rond de locoregionale ziekenhuisnetwerken nu dat die netwerken moeten bestaan uit geografisch aaneensluitende gebieden. Daarop mogen weliswaar uitzonderingen worden gemaakt (onder meer bij grootsteden), maar die netwerken mogen geen "grillige vormen" aannemen. Grillig is uiteraard voor interpretatie vatbaar.

Denkfout

Afgezien van dit kunst- en vliegwerk werd van bij de aanvang het uitgangspunt dat UZ's deel moeten uitmaken van een netwerk met AZ's, door velen als een denkfout bestempeld. "Anderzijds gaat het om belangrijke spelers in het ziekenhuislandschap. Dan dreigen UZ’s bij een uitsluiting als afzonderlijke paddenstoelen in het landschap te blijven bestaan. Er is in die zienswijze geen enkele garantie op samenwerking tussen UZ’s en AZ’s", reageert Christophe Lemmens. 

"De UZ’s hebben ook een bijzondere rol bij de inkleuring van supraregionale opdrachten die buiten de netwerken vallen. AZ’s die zo’n supraregionaal gedeelte op zich willen nemen, kunnen dat ook maar doen dat vanuit een eigen keuze. Netwerken moeten sowieso volgens de ziekenhuiswetgeving een aantal samenwerkingen aangaan met zogenaamde referentiecentra als het gaat om supraregionale zorgopdrachten. Men zegt weleens dat de UZ’s ook moeten rationaliseren en dat er in dit land verhoudingsgewijs te veel UZ’s zijn per inwoner, maar de samenwerking met AZ’s binnen een netwerk kan die rationalisatie ook in de hand werken", luidt het.

"Sommigen vragen zich af of UZ’s wel locoregionale zorg moeten aanbieden, maar in hun takenpakket zit ook onderwijs en ze moeten hun studenten ook locoregionale zorg aanbieden."

Instructiebevoegdheid hoofdarts, een lege doos?

Aan meester Lemmens ook de vraag hoe het nu zit met de instructiebevoegdheid van de hoofdarts. Die was altijd een pijnpunt, maar wordt dat nu opgelost door de netwerkhoofdarts die bevoegdheid te geven voor ziekenhuisartsen binnen het netwerk?

"Toen mijn boek tot stand kwam, had de netwerkhoofdarts al instructiebevoegdheid, maar de individuele ziekenhuishoofdarts vreemd genoeg niet. Dat is intussen rechtgezet."

"Overigens kan die netwerkhoofdarts dan wel instructies geven, maar dat is de theorie want er is nog geen uitvoeringsbesluit. Voor de duidelijkheid: die instructies mogen niet interfereren met de therapeutische en diagnostische vrijheid waarover elke arts beschikt. Dus blijven alleen de organisatorische instructies over en de vraag is wat die voorstellen."

"Artsen blijken niet echt gebonden te zijn aan die instructies, maar dat betekent wel dat ze mogelijk aansprakelijk zijn als er daardoor iets fout loopt terwijl ze de instructies niet volgden. Wat mij betreft blijven de (netwerk)hoofdartsen scheidsrechters zonder fluitje want het fluitje maakt geen geluid als je erop blaast."

Meester Lemmens stelde op de Ahlec-studiedag zijn nieuwe publicatie voor over ziekenhuisnetwerken. Een must-read voor wie in de sector zit (1).

(1) Christophe Lemmens, Ziekenhuisnetwerken. Uitgeverij Larcier Intersentia, 2024. 414 blz, 145 euro.

Het volledige interview met Christophe Lemmens leest u in de papieren editie van De Specialist van 16 februari.

> Oprichtingsakte AZ Oostende getekend

> Jan Yperman en az West gaan voor het nieuwe ziekenhuisnetwerk Westhoek

(1) Kust, Ommeland en Meetjesland. Met in eerste instantie AZ Alma Eeklo, AZ Damiaan Oostende, AZ Sint-Jan Brugge-Oostende, AZ Sint-Lucas Brugge, AZ West Veurne, AZ Zeno Knokke-Blankenberge en de categorale ziekenhuizen BZIO Oostende en KEI Oostduinkerke