Artificiële Intelligentie (AI) wordt in steeds meer sectoren gebruikt. Ook de gezondheidszorg ontkomt er niet aan. De nieuwe technologie biedt veel mogelijkheden, maar houdt ook valkuilen in. Dat zei minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) in de Kamercommissie Volksgezondheid. "Wat met de aansprakelijkheid van de arts? Houdt AI ook geen gevaren in?", vroeg kamerlid Frieda Gijbels (N-VA).

Artificiële Intelligentie (AI) lijkt momenteel alomtegenwoordig. Ook de gezondheidssector, en meer bepaald de ziekenhuiswereld ontsnapt er niet aan. In sommige ziekenhuizen wordt al duchtig gebruik gemaakt van AI. Ziekenhuis Oost-Limburg in Genk en enkele Antwerpse ziekenhuizen zetten de technologie in om sneller bepaalde vormen van kanker op te sporen en in het Virga Jesseziekenhuis in Hasselt wordt AI gebruikt in de context van MS en bij long- en darmonderzoeken. Kamerlid Gitta Vanpeborgh (Vooruit) wilde van Frank Vandenbroucke horen of AI al op grote schaal wordt gebruikt in ziekenhuizen en of hij die evolutie ook (financieel) ondersteunt.

Een concreet antwoord op de vraag hoeveel ziekenhuizen de technologie gebruiken, gaf Vandenbroucke niet. Hij noemde AI wel een “belangrijke opportuniteit en ook een uitdaging voor de ontwikkeling van digitale gezondheid”. Uit een enquête - met de steun van De Specialist - die AI4Belgium en AI4Health in 2021 uitvoerden in ziekenhuizen, blijkt dat de interesse enorm groot is, maar dat de noden inzake kennisopbouw, kennisdeling en opleiding navenant zijn. “De ontwikkeling van artificiële intelligentie wordt door meer dan 95% van de ziekenhuizen als een prioriteit beschouwd. Toch geeft slechts 41% van de ziekenhuizen aan dat het momenteel een strategische prioriteit is in het eigen ziekenhuis.”

20 miljoen
Vandenbroucke maakt alvast 20 miljoen euro vrij in 2024 om innovatie in ziekenhuizen te stimuleren. Een van de topics die daarbij zeker wordt bedoeld, is de ontwikkeling en het gebruik van AI. In het actieplan eHealth 2022-2024 zijn in dat verband ook projecten opgenomen over ‘clinical decision support’ voor het voorschrijven van medische beeldvorming, antimicrobiologie en klinische laboratoriumtests. “We werken ook mee aan het Nationaal Convergentieplan voor de Ontwikkeling van de Artificiële Intelligentie, waarin een hoofdstuk gezondheidszorg is opgenomen”, aldus nog de minister. “Dat plan heeft als doelstelling betrouwbare AI te bevorderen en AI in de gezondheidszorg te ontwikkelen om op die manier een efficiënter zorgsysteem tot stand te brengen, waarbij er behandelingen worden voorgesteld die gebaseerd zijn op de behoeften van de patiënt. Denk onder meer aan de opvolging van patiënten met chronische ziektes.”

Naast organisatorische veranderingen en aanpassingen aan de interne praktijk van ziekenhuizen, moet volgens Vandenbroucke ook de herziening van zorgpaden en hun financiering onder de loep worden genomen. Het financiële plaatje is volgens de minister een van de knelpunten omdat de Belgische staatsstructuur ervoor zorgt dat het op een fragmentarische manier is geregeld.

“In België worden AI-strategieën opgesplitst in een intra-Belgische strategie van multilevel governance. Dat hebben we nodig als gevolg van de bevoegdheidsverdeling in ons land”, luidt dat in Wetstratees. Federaal trekt Vandenbroucke dit jaar 20 miljoen euro uit voor de ontwikkeling van data capabilities in ziekenhuizen. Vlaanderen lanceerde op zijn beurt in 2019 al het Vlaams Actieplan om AI in Vlaanderen te bevorderen. In Wallonië is er het Digitalwallonia4.AI-programma om de acceptatie van AI te versnellen. Voorts zijn er meerdere universitaire onderzoeksgroepen die zich toeleggen op de ontwikkeling van AI.

Aansprakelijkheid van de arts

“Houdt AI ook geen gevaren in?” vroeg kamerlid Frieda Gijbels (N-VA) zich af. Bijvoorbeeld inzake aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid van de arts. Vandenbroucke beseft dat er zich hier een mogelijk probleem voordoet en verwees naar Europa dat momenteel een voorstel uitwerkt voor een verordening inzake risicovolle kunstmatige intelligentie met impact op het gebruik in de gezondheidszorg. “Daarenboven is er een nieuw wettelijk kader in de maak over AI-aansprakelijkheid.”

De minister waarschuwde ten slotte voor onrealistische verwachtingen. “Om het volledige potentieel van AI te benutten, moeten we in het bredere ecosysteem van de zorg verbeteringen aanbrengen op heel wat gebieden, waaronder de manier waarop men dergelijke technologieën evalueert en vergoedt, de competenties en opleiding van het personeel en de interoperabiliteit van de technische gegevens.”

> Uw visie op AI: belangrijk tot zeer belangrijk
> Lees ook: Europese AI-week: een Webinar voor artsen op 29 maart