De situatie aan het station Brussel-Zuid sleept al zo lang aan, dat zet je niet met een spectaculaire actie recht, aldus Hans Vandecandelaere. Hij is de auteur van meerdere boeken over Brussel en formuleert enkele aanbevelingen. "Voor het imago van Brussel is de toestand verwoestend, voor de leefbaarheid van verschillende buurten evenzeer."

"Het is niet dat de onveilige situatie in en rond het Brusselse Zuidstation erger is geworden. Het is gewoon al jaren erg. Hooguit het gebruik van crack kwam er als pijnpunt bij. Vorige week raakte bekend dat het aantal misdrijven in het station haast even hoog is als in alle stations van de dertien Vlaamse centrumsteden samen. Daarmee schoten de nationale media wakker, en met hen ook de federale overheid. Beter laat dan nooit."

"Eerst zette premier Alexander De Croo (Open VLD) een overleg op tussen de NMBS en politieke stakeholders van de federale overheid, het Brussels Gewest en de gemeenten Anderlecht en Sint-Gillis. Er werd gedacht aan de oprichting van een taskforce en de aanstelling van twee coördinatoren. Afgelopen vrijdag nam het Nationaal Crisiscentrum dan plots de coördinatie op zich."

"En zaterdag kon het niet snel genoeg gaan. Jarenlange stilstand werd doorbroken. Een ruim opgetrommelde politiemacht veegde met meer dan vijftig arrestaties het station schoon. Muren en vloeren werden met hogedrukreinigers proper gemaakt. Was dit een operatie 'Maak indruk'? Ik schiet de bedoelingen van de overheid niet af. Ik hoop wel op doortastende overheden die gaan voor een integrale aanpak en de politieke moed vinden om te kiezen voor een meerjarenplan. Wat al zo lang aanmoddert, zet je een jaar voor de verkiezingen niet zomaar eventjes recht. Daarom enkele aanbevelingen."

Waar is overlastcoördinator, vorig jaar beloofd voor Brussel Noord?

"Eén: ken Brussel en verruim de perimeter. De focus ligt tot nu vooral op het Zuidstation. Alleen daar de overlast bestrijden, zal nooit zoden aan de dijk brengen. Ruw geschetst waaiert ze in Anderlecht uit tot aan de slachthuizen, in Sint-Gillis tot aan het Bethlehemplein en in Brussel-centrum tot in de Anneessenswijk. In een ideale wereld vergeet het Nationaal Crisiscentrum ook het Noordstation en de crackproblematiek in de Alhambrawijk van het centrum niet. De overlastcoördinator die vorig jaar voor het Noordstation werd beloofd, is er trouwens nog altijd niet."

"Twee: vind het warm water niet uit. Op het terrein zijn tal van organisaties actief. Denk aan het dagcentrum Macadam, de vzw Doucheflux, de Dienst Voogdij, het Anderlechts departement Preventie. Sommige zitten op hun tandvlees, kampen met personeelstekort of een geweldig personeelsverloop. Maar ze beschikken wel over een jarenlange expertise in werken met mensen in extreem zorgelijke situaties. Hun visie moet mee rond de tafel."

"Drie: onderscheid doelgroepen. 'Gauwdieven', 'crackzombies' en 'criminelen' zijn containerbegrippen. Een langetermijnaanpak vergt meer inzicht en maatwerk. In en rond het Zuidstation vloeien uiteenlopende groepen samen. Denk aan daklozen met hun achtergrond, mensen met een zware verslavingsproblematiek, onder wie een recent neergestreken groep van Oost-Europese alcoholverslaafden."

"Voor mijn website hyperdiversbrussel.be boog ik me vorig jaar over de bijzondere groep van naar schatting enkele honderden ernstig ontwrichte, niet-begeleide Marokkaanse minderjarigen. Al tien jaar werkt de buurt van het Zuidstation op hen als een magneet. Asiel aanvragen willen ze niet. Ze zwerven, zonder perspectief. Crack is vooralsnog te duur, zeggen eerstelijnswerkers me. Alcohol, aceton uit de Brico en Rivotril, een medicijn dat je versuft, liggen beter in de markt."

Steekvlampolitiek

"Steekvlampolitiek en roepen dat die illegalen maar moeten worden teruggestuurd, is populistisch. De situatie is veel complexer. Vaak liegen ze over alles, ook over hun naam. En zonder een juiste naam mag een overheid geen minderjarigen terugsturen. In Sugny, tegen de Franse grens, heeft Fedasil een centrum, speciaal voor minderjarigen die geen asiel aanvragen. Ook dat wijzen ze af, omdat ze er moeten afkicken en er niets te beleven valt. Waar het aan ontbreekt, is een aangepast opvangcentrum in de wijk zelf. Parijs investeerde daar onlangs in. Dat is duur, niet meteen iets waar je als politicus mee scoort, maar je kan er op zijn minst mee hopen dat je de situatie stabiliseert."

"Vier: niet zwartepieten. Overheden moeten samenwerken en elke overheid moet zijn deel van de verantwoordelijkheid op zich nemen. Alleen al rond de groep van de niet-begeleide Marokkaanse minderjarigen kristalliseert zich een institutionele lasagne. De Dienst Voogdij zit op het niveau van Justitie. Voor opvang is Fedasil bevoegd. Jeugdbescherming is een gemeenschapsmaterie. De Brusselse minister-president Rudi Vervoort (PS) heeft het gezag om de politie­zones te coördineren. En de finan­cieel relatief arme gemeenten Anderlecht en Sint-Gillis vangen ook tal van neveneffecten op. Globaler gesteld raakt de problematiek aan de eeuwigdurende huisvestingscrisis, de schrijnende armoede, de onderbemande eerstelijnszorg en het migratiebeleid."

"De inzet is hoog. Het Zuidstation is een van de belangrijkste toegangspoorten tot het land. Voor het imago van Brussel is de toestand verwoestend, voor de leefbaarheid van verschillende buurten evenzeer."

Hans Vandecandelaere is historicus en stadsgids en onderzoekt op zijn website het samenleven.